در مسیر تاب آوری چه موانعی وجود دارد؟
این مقاله در راستای شناسایی برخی موانع تاب آوری است و در ادامه به مهم ترین موانع تاب آوری در افراد اشاره می شود.
گاهی موانع شخصی است گاهی ناشی از محیط است. گاهی حاصل هر دوی آنهاست.
کارن ریوریچ در کتاب خود با عنوان تاب آوری، به برخی از تله هایی که مانع از تاب آوری در افراد می شود به درستی اشاره کرده است. در ادامه به شش مورد از مهم ترین موانع تاب آوری از آن ها اشاره می کنم.
مقصریابی در درون خود
گاهی در درون خود دنبال مقصر می گردید. هر اتفاقی می افتد دائم با خود درگیرید و یک سر ماجرا را به طور قطع به خود نسبت می دهید. در حالی که این یک نوع خطای ذهنی است. خطایی که مانع از تاب آوری می شود.
باید به یاد داشته باشیم محوریت اتفاقات جهان پیرامون به طور قطعی شما نیستید. رویدادها منابع گوناگونی دارند و معمولا تحت تاثیر عوامل متعددی رخ می دهند.
پس اینکه خود را وسط ماجرا فرض کنید، با خود کنکاش کنید و خود را گناهکار اصلی در نظر بگیرید یک خطای بزرگ محسوب می شود.
مقصریابی در بین مردم و اطرافیان
گاهی همه ی آنچه رخ می دهد گردن بقیه می اندازید. بی آنکه در نظر بگیرید برای اتفاقات مجموعه ای از عوامل دست به دست هم می دهند تا آن اتفاق رخ دهد. این مسئله زمزمه ی هر روز و هر شب تان می شود که: ” اگر فلانی فلان کار را نمی کرد اتفاق بهتری می افتاد یا فلان اتفاق نمی افتاد. اگر فلانی فلان حرف را نمی زد شاید چنین اتفاقی رخ نمی داد و … ”
اینکه هیچ اتفاقی نیست که مسئولیت اش را به عهده بگیرید هم سلب مسئولیت از خود است. اتفاقات این جهان نه به طور کامل تحت تاثیر رفتار دیگران است و نه کاملا تحت سیطره ی ما. کاملا نسبی است و شما نیز باید این را بپذیریم که در جهانی نسبی زندگی می کنیم و همه چیز تحت تاثیر نسبیت بنا شده است. بنابراین هیچ مطلقی وجود ندارد.
ذهن خوانی
اگر دچار خطی ذهن خوانی هستید، فرض را بر این می گذارید که ذهن دیگران قابل خواندن و رفتارهایشان قابل پیش گویی است.
معمولا با قضاوت های بی جا، باعث دلخوری و ایجاد ناراحتی در روابط بین فردی می شوید. چون با پرسش گری و صحبت کردن درباره مشکلات تلاشی در جهت کشف امور و رفع مشکلات ندارید. مدام در حال حدس زدن رفتار بقیه بدون هیچ گونه تحقیق و بررسی هستید.
چنین رفتار بی منطقی معمولا محکوم به شکست است و در تاب آوری، تحمل سختی ها و پیدا کردن راه حل، تاثیر منفی می گذارد.
به طور مثال : “زن با خود فکر می کند که همسرش باید بداند که الان ناراحت است و او نیاز به آرامش دارد. پس چرا او را به شام بیرون از منزل دعوت می کند؟ مگر نمی داند حال او بد است و نیاز به سکوت دارد؟” در این مثال زن انتظار دارد که همسرش ذهن او را خوانده و در لحظه تصمیم درست بگیرد. بدون آنکه درباره موضوع مورد حرفی بزند.
تعمیم افراطی
با این خطا هر اتفاقی را بزرگ نمایی می کنید و از دریچه ذره بین قضاوت بررسی می کنید. همچنین اتفاقات حال حاضر را به تمام امور مرتبط یا نامرتبط تعمیم می دهید. معمولا از قیدهای تکرار مطلق مثل: همیشه، دائما، مدام و … استفاده می کنید.
به طور مثال پدر یا مادر در مورد اینکه دختر/پسرش دیر به منزل می آید می گوید: “تو همیشه دیر می آیی. مدام بی نظمی میکنی.دائم از قوانین منزل سرپیچی می کنی. اگر این مطلق اندیشی استمرار یابد، تاب آوری را در افراد کاهش می دهد.
تصمیم یا نتیجه گیری عجولانه
عجله در بیشتر مواقع کار غریزه، احساس و هیجان است تا منطق.
زمانی که دچار یک بحران می شوید، معمولا نمی توانید از روی منطق و عقل تصمیم بگیرید. غریزه و احساس جای آن را می گیرد. کار غریزه هم تعجیل در تصمیم گیری هاست. تصمیمات عجولانه و نتیجه گیری های شتاب زده معمولا مانع از تاب آوری می شود.
تاب آوری نیازمند صبر و حوصله و درک عمیق از وقایع است.
بزرگ نمایی یا کوچک نمایی افراطی
با بکار گیری این خطا رخدادها را بزرگ تر یا کوچک تر از حد معمول ارزیابی می کنید. این خطا باعث می شود دید مناسبی نسبت به مسئله مورد نظر پیدا نکنید. در این خطا معمولا به نیمه پر لیوان توجهی نمی کنید. وقایع مثبت یا نادیده گرفته می شود یا اگر دیده شود، بسیار ناچیز انگاشته می شود.
اگر جزء این دسته از افراد هستید، معمولا دم از تاریکی و نقاط کور آینده می زنید. در اکثر مواقع، فردی تنها و منزوی هستید که دائم با گفتن نقاط منفی، اطرافیان را از خود دور می کنند. همچنین یا بیش از اندازه یک اتفاق را بزرگ جلوه می دهید یا آنقدر سطحی و بی اهمیت از کنار مسائل می گذرید که بی اهمیت جلوه می کند.
تمامی خطاها یا تله های حاضر ما را از تاب آوری و تحمل سختی ها یا مقاومت در برابر آنها دور می کند.
در مقالات بعدی درباره اینکه چطور بتوانیم موانع تاب آوری را از سر راه برداریم، صحبت خواهم کرد.
